Zespół Pieśni i Tańca Krakowiaczek
został założony w 2003 roku przy Szkole Podstawowej w Grojcu. Od roku 2012 KRAKOWIACZEK tańczy i śpiewa w strukturach Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni, który finansuje działalność zespołu. Zespół jest wspierany również przez Stowarzyszenie Sympatyków Grojca. Założycielem zespołu oraz instruktorem i choreografem jest Teresa Majewska – pedagog, edukator i animator kultury, instruktor tańca ludowego. W skład zespołu wchodzi również kapela: troje skrzypiec, akordeon, basy. Akompaniatorem i szefem kapeli jest Damian Czak.
Zespół liczy 60 osób, pracuje w czterech grupach wiekowych, skupia dzieci , młodzież i dorosłych w przedziale wiekowym 4 – 28 lat oraz seniorów 60 plus. Celem zespołu jest zachowanie tradycji, obrzędów, zwyczajów, tańców i pieśni oraz gwary Krakowiaków Zachodnich a w szczególności Ziemi Chrzanowskiej i gminy Alwernia. Prezentuje także folklor innych regionów Polski. Zespół popularyzuje kulturę regionalną wśród dzieci, młodzieży i dorosłych poprzez warsztaty i lekcje regionalne w szkołach i przedszkolach na terenie gminy oraz gmin sąsiednich - poprzez pokaz strojów, naukę tańców i zabaw regionalnych.
W czasie dotychczasowej działalności zespół ponad 200 razy występował na scenie, brał udział w przeglądach i konkursach, uczestniczył w 13 festiwalach, w tym w 6 międzynarodowych, 30 razy wyjeżdżał na szkolenia i zgrupowania taneczne, ok. 30 razy prowadził warsztaty regionalne i taneczne oraz rękodzieła dla dzieci i młodzieży szkolnej.
W programach edukacyjnych dla przedszkoli prezentowane są zwyczaje i obrzędy doroczne jak: chodzenie z Turoniem, Topienie Marzanny, Śmigus Dyngus, Chodzenie z kogucikiem. Popularyzuje kulturę regionalną podczas uroczystości państwowych, Nocy Muzeów, świąt lokalnych i innych, bierze udział w koncertach charytatywnych, prowadzi naukę poloneza w szkołach podstawowych. Od 13 lat uczestniczy w Koncertach Noworocznych w miejscowości Grojec. Bierze udział w przeglądach, konkursach i festiwalach, zajmując same czołowe miejsca.
W swoim repertuarze prezentuje programy tzw. ,,autentyczne’’ przedstawiające dawne zabawy dziecięce i dawne życie wsi oraz zwyczaje i obrzędy –czym przyczynia się do kultywowania tradycji i zachowania dziedzictwa narodowego. Z tradycją wychodzi również do mieszkańców gminy prezentując widowisko plenerowe ,,Wianki nad Wisłą”. Członkowie zespołu uczestniczą w strojach podczas uroczystości kościelnych (Boże Ciało, Niedziela Palmowa). Prezentuje również specjalnie napisane programy patriotyczne przybliżając odbiorcom historię walk narodowo-wyzwoleńczych (Patrz Kościuszko na nas z nieba; Zakazane piosenki). Lekcje regionalne, w których biorą udział członkowie zespołu pozwalają na poznanie przez dzieci i młodzież szkół i przedszkoli innych, kulturowo odmiennych obszarów Małopolski i Polski. Prezentuje kulturę narodową nie tylko w kraju ale i poza jego granicami (Bułgaria, Macedonia, Francja, Czarnogóra, Ukraina) – promując gminę Alwernia, Powiat Chrzanowski, Małopolskę i Polskę.
Z swoją działalność zespół został nagrodzony:
2017 - Nagrodą Artystyczną Powiatu Chrzanowskiego
2019 - Nagrodą Artystyczną Gminy Alwernia im. Henryka Cyganika w kat. ,,Upowszechnianie kultury’’
2023 – Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
2023 – Nagrodą Samorządu Województwa Małopolskiego Brązowy Medal ,,Polonia Minor"
Z zespołem pracowali akompaniatorzy: Piotr Malczyk, Paweł Szafarski, Wiesław Piwowarczyk, oraz skrzypaczka Iwona Łydek.
Repertuar ZPiT Krakowiaczek:
Programy taneczne:
Folklor Krakowiaków Zachodnich
Folklor Krakowiaków Wschodnich
Folklor Lachów Sądeckich
Folklor Lubelszczyzny
Folklor Górnego Śląska
Folklor Starej Warszawy
Folklor Beskidu Żywieckiego
Folklor Łowicki
Na śpiską nutę
Tańce z okolic Przeworska
Tańce narodowe
Tańce różnych regionów
Widowiska:
Na paświsku
Na jagody
Na grojeckim przecieniu
Po odpuście w Alwerni
Przed Majówką
Kogucik i śmigus dyngus
Andrzejkowe wróżenie
Wesele grojeckie
Widowisko świętojańskie
Widowisko patriotyczne ,,Patrz Kościuszko na nas z nieba”
Widowisko patriotyczne ,,Zakazane piosenki’’
